Celastrus

Bittersweet celastrus scandens หรือ Celastrus scandens เป็นเถาวัลย์คู่ที่พบเติบโตในป่าที่อุดมสมบูรณ์ เถาวัลย์ที่ลากยาวจะเติบโตเป็นต้นไม้หรือแผ่กิ่งก้านสาขาเป็นพุ่มไม้เตี้ย ในฤดูใบไม้ร่วง เถาองุ่นจะประดับด้วยผลเบอร์รี่สีแดงที่ดูเหมือนสวมแจ็กเก็ตสีส้ม แม้ว่าเถาและผลเบอร์รี่จะใช้เป็นไม้ประดับและตกแต่ง แต่ก็คิดว่าเป็นพิษต่อมนุษย์

กระทงลาย หรือกระทุงลาย หรือหมากแตก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Celastrus paniculatus; ภาษาสันสกฤต: jyotishmati ज्योतीष्मती, ภาษาฮินดี: Mal-kangani माल-कांगनी, ภาษาจีน: deng you teng 灯油藤) เป็นพืชในวงศ์ Celastraceae เป็นพืชที่พบในอินเดีย และในประเทศไทย เป็นไม้เลื้อย ใบเดี่ยว ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่งหรือซอกใบ ดอกแยกเพศ แยกต้น ดอกตัวผู้มีฐานรองดอกรูปถ้วย กลีบดอกสีเขียว ผลกลม แห้งแตก เมล็ดมีเยื่อสีน้ำตาลแดงหรือแดงสด ยอดอ่อนลวกรับประทานกับน้ำพริก ลำต้นใช้เป็นส่วนผสมในยารักษาโรคมาลาเรีย โรคบิด หรือใช้เป็นยากระตุ้นประสาท เมล็ดมีน้ำมัน คั้นมาทำน้ำมันใส่ตะเกียง หรือใช้นวดให้กล้ามเนื้อคลายตัว ในอินเดียใช้น้ำมันของพืชนี้เป็นยา สารสกัดด้วยน้ำจากเมล็ดช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของความจำ เมล็ดรับประทานไม่ได้ ทำให้ระคายคอ

กระทงลายจัดเป็นไม้เถาเลื้อยขนาดใหญ่ พบได้ทั่วไปตามป่าต่างๆหรือพื้นที่โล่ง สามารถนำส่วนต่างๆของพืชชนิดนี้มาเป็นส่วนประกอบยาสมุนไพร ยอดอ่อนสามารถนำมารับประทานได้ทั้งแบบดิบหรือปรุงสุก ส่วนของเมล็ดที่มีน้ำมัน สามารถนำมาสกัดเพื่อเป็นเชื้อเพลิงหรือเคลือบพื้นผิวกระดาษเพื่อกันน้ำได้