Nepenthes

Nepenthes rafflesiana เป็นไม้เลื้อยไต่ ลำต้นอาจสูงถึง 15 ม.และหนาถึง 10 มม. ปล้องยาว 20 ซม. สายดิ่งอาจยาวมากกว่า 110 ซม. หม้อล่างของ N. rafflesiana ป่องและมีปีกชายฝอยขนาดใหญ่ ขนาดของหม้อยากที่จะมีขนาดสูงมากกว่า 20 ซม.ถึงแม้ว่ารูปแบบขนาดยักษ์ของ N. rafflesiana จะมีหม้อยาวมากกว่า 35 ซม.และกว้าง 15 ซม. หม้อบนรูปกรวยและยกขึ้นเป็นพิเศษที่ด้านหน้าของเพอริสโตม หม้อล่างและหม้อบนมีลักษณะพิเศษของเพอริสโตมคือมีคอคอดที่ยาวซึ่งยาวถึง 3 ซม.หรือมากกว่า สีของหม้อมีความหลากหลายมากจากม่วงดำจนถึงขาว โดยทั่วไป N. rafflesiana มีสีเขียวอ่อนมีจุดสีม่วงเข้มโดยตลอดหม้อในหม้อล่างและสีครีมในหม้อบน ช่อดอกเป็นแบบช่อกระจะสูง 16 ถึง 70 ซม. มีดอกเดี่ยวสีแดงหรือม่วง บางครั้งก็มีสองดอกบนก้านเดียวกัน เมื่อยังเล็กต้นปกคลุมไปด้วยขนยาว, ร่วงง่าย, สีน้ำตาลหรือสีขาว เมื่อโตขึ้นมีสิ่งปกคลุมบางและสั้น เป็นขนสีน้ำตาล หรือไม่มีเลย

Nepenthes gracilis มีลำต้นทรงสามเหลี่ยมยาวไม่เกิน 6 มม. หนาไม่เกิน 5 มม. ระยะระหว่างปล้องไม่เกิน 10 ซม. แผ่นใบหนาเหมือนภาพยนตร์ยาวไม่เกิน 12 ซม. กว้างไม่เกิน 2 ซม. ใบเรียวแหลมไม่มีก้านใบ สายดิ่งยาว 15 ซม. หม้อล่างก้นหม้อเป็นกระเปาะ สูงไม่เกิน 10 ซม. กว้างไม่เกิน 3 ซม. ช่วงบน 2 ใน 3 ส่วนของหม้อเป็นทรงกระบอกแคบ มีปีก 1 คู่ กว้างไม่เกิน 3 มม. ด้านหน้า ปากหม้อกลม เพอริสโตมเล็กมากหนาไม่เกิน 3 มม. ไม่มีฟัน ฝาหม้อกลม เดือยขั้วเดี่ยวหลังฝายาวไม่เกิน 3 มม. บริเวณที่มีต่อมผลิตน้ำย่อยปกคลุมผนังด้านใน 1 ใน 4 ส่วนบริเวณก้นหม้อ หม้อมีสีเขียว ,แดงจนถึงดำ สามารถแตกโคนเป็นหม้อผุดได้ หม้อบนไม่มีปีก ช่อดอกเป็นแบบช่อกระจะเดี่ยว ก้านช่อยาวไม่เกิน 5 ซม. ช่อดอกยาวไม่เกิน 20 ซม. ก้านดอกยาวไม่เกิน 10 มม. กลีบดอกตัวเมียรูปไข่ ส่วนกลีบดอกตัวผู้รูปปลายหอกยาวไม่เกิน 5 มม.

N. bicalcarata เป็นพืชที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในสกุล เลื้อยไต่ได้สูงถึง 20 ม. ลำต้นทรงกระบอกหนากว่าชนิดอื่น มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 3.5 ซม. ปล้องอาจยาวถึง 40 ซม. ใบของ N. bicalcarata มีก้านใบ คล้ายแผ่นหนัง แผ่นใบรูปไข่กลับ-รูปใบหอก มีขนาดใหญ่ ยาว 80 ซม.กว้าง 12 ซม. เป็นครีบแคบๆที่ลำต้น แผ่นใบมีเส้นใบตามยาวไม่ชัดเจนและเส้นใบแบบขนนกจำนวนมาก สายดิ่งยาว 60 ซม.กว้าง 8 มม. มีแอ่งและรอยปูดใกล้กับหม้อ ถึงแม้หลายๆส่วนของพืชจะมีขนาดใหญ่ แต่หม้อก็ไม่ได้ใหญ่ตามอย่างเช่นในชนิด N. rajah แต่กระนั้น หม้อก็อาจมีปริมาตรมากกว่า 1 ลิตร หม้อสูง 25 ซม.กว้าง 16 ซม. มีปีกตะเข็บหนึ่งคู่ยื่นออกมา (กว้าง ≤15 มม.) ตลอดด้านหน้าของหม้อล่าง และจะลดรูปลงเหลือแค่สันในหม้อบน เพอริสโตม (กว้าง ≤20 มม.) มีลักษณะแบบโค้งเข้าหาภายใน มีฟันขนาดเล็กแยกกัน มีหนามแหลมหนึ่งคู่ใต้ฝา ยาว 3 ซม. กลายมาจากสันของเพอริสโตม 10–12 สัน ฝารูปไตถึงรูปหัวใจ ไม่มีรยางค์ เดือยเดี่ยว (ยาว ≤15 มม.) แทรกอยู่ที่ฐานฝา N. bicalcarata มีช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ก้านช่อดอกอาจยาวถึง 40 ซม. แกนกลางยาว 100 ซม. ในช่อดอกเพศเมียจะสั้นกว่า ก้านดอกย่อยยาว 40 มม.อาจมีดอกถึง 15 ดอก กลีบเลี้ยงรูปไข่กลับหรือรูปใบหอกยาว 4 มม. พืชที่โตเต็มที่ไม่มีสิ่งปกคลุม ขนร่วงง่ายจะพบในพืชที่ยังเล็กและช่อดอก N. bicalcarata มีการกระจายตัวไม่กว้างนัก ไม่มีหน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิดจำแนกไว้

เพราะมันมีหม้อที่เป็นเอกลักษณ์และเติบโตไม่เหมือนใคร ทำให้ยากที่จะจำ N. ampullaria สับสนกับหม้อข้าวหม้อแกงลิงชนิดอื่นในสกุล เอฟ.อี. ลอยด์ (F. E. Lloyd) แปลบัญชีของทรอลล์ (Troll) ปี ค.ศ. 1932 เกี่ยวกับพืชชนิดนี้ไว้ดังนี้: ฉันพบ N. ampullaria ท่ามกลางพืชหนองน้ำชนิดอื่นๆโดยบังเอิญบนเกาะซิเบรุต (Siberut) ทางชายฝั่งตะวันตกของสุมาตรา มันมีอยู่มากมายในทุกๆที่ ทำให้ฉันไม่อาจละสายตาไปได้ ตลอดเถาไม้มีหม้อของมันตลอดเถา เป็นกระจุกหนาแน่น ช่างน่าทึ่งนัก แม้แต่บนพื้นที่ปกคลุมไปด้วยมอสส์ก็ยังมีหม้อของมันผุดออกมา ช่างเป็นเหมือนพรมที่น่าประทับใจไม่รู้ลืม N. ampullaria เป็นไม้เลื้อย ลำต้นสีน้ำตาลอ่อนอาจสูงได้ถึง 15 ม. มีขนนุ่มสีน้ำตาลตามลำต้นและใบ เมื่อยังเล็กจะมีอยู่หนาแน่นและจะน้อยลงเมื่อโตขึ้น ใบเดี่ยวเป็นรูปรี สีเขียวยาว 25 ซม.กว้าง 6 ซม. เรียงตัวเป็นเกลียว ขอบใบเรียบ สายดิ่งยาวไม่เกิน 15 ซม. ช่อดอกเป็นแบบช่อแยกแขนงหนาแน่น ออกดอกช่วงเดือนตุลาคมถึงมกราคม ผล/ฝักเป็นวงรีหรือคล้ายแคบซูลและแตกเมื่อแก่ มันเป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงเพียงชนิดเดียวจากสุมาตราหรือเพนนิซูล่า มาเลเซียที่มีช่อดอกแบบช่อแยกแขนง N. ampullaria เป็นหนึ่งในไม่กี่ชนิดที่มีหม้อผุด โดยหม้อผุดจะเกิดขึ้นบริเวณโคนต้นหรือไหล หม้อผุดจะไม่มีใบให้สังเกตเป็นได้ชัดหรือใบมีขนาดเล็กมาก หม้อมีลักษณะกลมมีฝาขนาดเล็ก มีขนาดสูง 7 เซนติเมตรขึ้นไป หม้อมีสีแดงหรือเขียวสีเดียวทั้งหม้อหรืออาจมีกระที่หม้อตั้งแต่หนึ่งสีขึ้นไป หม้อของ N. ampullaria จากสุมาตราและเพนนิซูล่า มาเลเซียส่วนมากมีสีเขียวหรือเขียวกระแดง ส่วนสีแดงพบในแถบบอร์เนียว หม้อขนาดใหญ่พบจากนิวกินี

หม้อข้าวลิง (Nepenthes mirabilis) เป็นพืชกินสัตว์พื้นเมืองในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และในเกาะหลักของหมู่เกาะมาเลย์ พืชชนิดนี้ต้องการความชื้นและอุณหภูมิสูงเพื่อการเจริญเติบโตที่ดีที่สุด “ Mirabilis” มาจากคำภาษาละตินที่แปลว่า “วิเศษ”

N. villosa สูงไม่เกิน 60 ซม. ถึงแม้ว่าลำต้นอาจจะยาวถึง 8 ม.มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 10 มม. ปล้องเป็นทรงกระบอกอาจยาวถึง 10 ซม. ใบคล้ายแผ่นหนังมีก้านใบ แผ่นใบรูปพายถึงรูปขอบขนานอาจยาวถึง 25 ซม. กว้าง 6 ซม. ปลายใบเว้าตื้น ก้านใบมีร่องเล็กตามยาว ยาวประมาณ 10 ซม. ปลอกหุ้มลำต้น เส้นใบปรากฏหนึ่งถึงสามเส้นในแต่ละด้านของเส้นกลางใบ สายดิ่งอาจยาวถึง 50 ซม. หม้อบนและหม้อล่างคล้ายกัน มีทรงรูปคนโทถึงรูปไข่ สูงประมาณ 25 ซม. กว้าง 9 ซม. มีปีกคู่ตะเข็บ (กว้าง ≤15 มม.) อยู่ด้านหน้าของหม้อ ถึงแม้ว่าจะลดรูปลงเหลือแค่สันในหม้อบน ปากหม้อลาดเอียงและยกขึ้นในคอด้านหลัง ต่อมบนพื้นผิวภายในโค้งมีความหนาแน่น 200 ถึง 1300 ต่อมต่อตารางเซนติเมตร เพอริสโตมเป็นทรงกระบอกเมื่อตัดขวาง กว้าง 20 มม. มีฟันหรือสันรอบเพอริสโตม ฝารูปหัวใจและมีจุดที่ปลาย มีเดือยเดี่ยว (ยาว ≤20 มม.) ที่ฐานของฝา N. villosa มีช่อดอกแบบช่อกระจะ ก้านช่อดอกอาจยาวถึง 40 ซม. ขณะที่แกนกลางยาว 20 ซม. ก้านดอกย่อยรูปเส้นด้าย-มีใบประดับย่อย ยาว 15 มม. กลีบเลี้ยงกลมถึงรูปไข่ ยาว 4 มม. N. villosa มีสิ่งปกคลุมหนานแน่น เป็นขนยาวสีน้ำตาล ปกคลุมทุกส่วนของพืช

Nepenthes veitchii (ถูกตั้งชื่อตาม George Veitch, ผู้เป็นเจ้าของ Veitch Nurseries) , หรือ Veitch's Pitcher-Plant เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงจากเกาะบอร์เนียว พืชชนิดนี้แพร่กระจายทางตะวันตกเฉียงเหนือของเกาะ และพบได้ในบางส่วนของกาลีมันตัน N. veitchii มักจะขึ้นเหมือนพวกกาฝาก แม้ว่าที่พบเห็นในบาลิโอ (Bario) ส่วนมากจะพบตามพื้นดินไม่ค่อยพบเห็นว่าเลื้อยขึ้นบนต้นไม้สายพันธุ์อื่น Frederick William Burbidge ได้บรรยายถึงลักษณะในถิ่นที่อยู่ของ N. veitchii ใน The Gardeners' Chronicle ไว้ดังนี้: ฉันไม่พบมันเลยบนพื้นดินในทุกๆที่ แต่เมื่อมองขึ้นไป 20 - 100 ฟุตบนต้นไม้ ถึงได้พบเห็นมัน ฉันคิดว่านับเป็นที่อยู่ที่พิเศษจริงๆ ใบบางส่วนของมันเลี้อยจับไปรอบลำต้นของต้นไม้อื่นเหมือนกับคนเอาแขนโอบกอดต้นไม้ไว้ โอโดอาร์โด เบคคารี (Odoardo Beccari)พบ N. veitchii บนยอดเขา Santubong ในปี ค.ศ. 1865 เขาเขียนการค้นพบของเข้าไว้ดังนี้ : นี่คือเรื่องดีและเกิดขึ้นไม่บ่อยนักของหม้อข้าวหม้อแกงลิง [...] บางส่วนของตัวอย่างที่ฉันนำมา ยาวไม่น้อยกว่า 10 นิ้ว ปากของหม้อชนิดนี้มีสีส้มสด ดูเด่นอย่างน่าทึ่ง และตั้งตรง เป็นกับดักที่สมบูรณ์แบบที่จะล่อลวงแมลงเข้าไปภายในด้วยความดึงดูดของสีสันสดใสนั้น Sir Joseph Hooker เปรียบเทียบปากหม้อของ N. veitchii กับเหงือกปลา คือมีครีบแคบบาง และมาบรรจบกันตรงกลาง นั่นคือความคล้ายคลึงกันนั้น

Nepenthes albomarginata เป็นไม้เลื้อยไต่ ลำต้นอาจยาวถึง 4 ม.มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 5 มม. ปล้องเป็นทรงกระบอกเมื่อตัดขวาง ยาว 15 ซม. ใบคล้ายแผ่นหนัง แผ่นใบรูปใบหอก ยาว 25 ซม.กว้าง 2 ซม. ปลายแหลม ฐานสอบเรียวเล็กน้อย หุ้มลำต้น ใบในหม้อข้าวหม้อแกงลิงชนิดนี้มีลักษณะพิเศษคือไม่มีก้านใบ เส้นใบตามยาวไม่ชัดเจน สายดิ่งยาว 20 ซม. หม้อล่างและหม้อใบกระจุกป่องที่ฐานประมาณหนึ่งในสามของความสูง และเป็นทรงกระบอกในส่วนที่เหนือขึ้นมา หม้อมีขนาดเล็ก 15 ซม.กว้าง 4 ซม.มีปีกตะเข็บหนึ่งคู่กว้าง 5 มม.ที่ด้านหน้าของหม้อ ปากกลมเฉียงไปด้านหลังเล็กน้อย เพอริสโตมทรงกระบอกเมื่อตัดขวาง กว้าง 2 มม.มีฟันไม่แยก มีแถบขนสั้นสีขาวใต้เพอริสโตม ถึงแม้ว่าจะหายไปเมื่อหม้อดักจับปลวกได้ มีต่อมปกคลุมที่ผิวภายในบริเวณส่วนที่ป่อง ฝากึ่งรูปวงกลม ไม่มีรยางค์ มีเดือยเดี่ยว (ยาว ≤3 มม.) ใกล้ฐานฝา หม้อบนคล้ายหม้อล่าง เป็นรูปทรงกระบอก-รูปกรวย ปีกลดรูปลงเหลือแค่สัน Nepenthes albomarginata มีช่อดอกแบบกระจะ ช่อดอกเพศผู้จะยาวกว่า ก้านช่อดอกยาว 25 ซม.ขณะที่แกนกลางยาวถึง 40 ซม. ก้านดอกย่อยมีหนึ่งถึงสองดอก ยาว 30 มม. ไม่มีใบประดับ กลีบเลี้ยงรูปไข่กลับถึงรูปขอบขนาน ยาว 4 มม. มีสิ่งปกคลุมหนาแน่นเกือบทุกส่วน เป็นขนรูปดาวสั้นสีขาว ใต้แผ่นใบปกคลุมด้วยขนยาวหนาแน่น